Πάγο ή ζέστη …σε περίπτωση τραυματισμού;

Πάντα με ρωτούν, όταν μαθαίνουν ότι είμαι φυσικοθεραπευτής , «τι μέσο θερμοθεραπείας πρέπει να χρησιμοποιήσω;» «πότε» και «πώς;». Πάγο ή ζέστη …σε περίπτωση τραυματισμού; Έτσι σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσω, όσο πιο απλά γίνεται, να δώσω χρηστικές απαντήσεις.

Τι είναι η φλεγμονή;

Η φλεγμονή είναι μία φυσιολογική διαδικασία κατά την οποία ξεκινάει η επούλωση των τραυματισμένων ιστών. Αρχίζει αμέσως μετά τον τραυματισμό και χαρακτηρίζεται από αυξημένη θερμότητα, οίδημα, ερυθρότητα και φυσικά, πόνο (Gayton1976). Ο κύκλος του τραυματισμού, σύμφωνα με τον Gaillet (1978), είναι: τραύμα, οίδημα, αιμάτωμα, υποξία και  πόνος. Όλα αυτά δημιουργούν μυϊκό σπασμό και περιορισμό της λειτουργικότητας του τραυματισμένου μέλους¹.

Αυτή η διαδικασία αποτελείται  από τρία στάδια, το καθένα με διαφορετική διάρκεια. Η οξεία φάση διαρκεί από το πρώτο λεπτό μετά τον τραυματισμό έως και για 48 ώρες, η υποξία φάση από 48 ώρες έως 14 μέρες και η χρόνια από 14 ημέρες έως  και 2 χρόνια. Το εύρος της διάρκειας των φάσεων εξαρτάται άμεσα από το μέγεθος του τραυματισμού.

Πότε χρειαζόμαστε κρυοθεραπεία;

Η κρυοθεραπεία, δηλαδή η χρήση παγωμένων επιθεμάτων ή ξηρού πάγου:

• Μειώνει τον πόνο.
• Μειώνει τον μυϊκό σπασμό.
• Μειώνει το αιμάτωμα και την συσσώρευση του οιδήματος, κάνοντας αιμόσταση, λόγω της αγγειοσυστολής.
• Περιορίζει το μέγεθος της φλεγμονής. (Forster1986, Burt1965)^1,2

Για εμένα, το τελευταίο είναι το σημαντικότερο, καθώς είπαμε ότι η φλεγμονή είναι απαραίτητη, απλά πρέπει να την περιορίσουμε.

Πότε χρειαζόμαστε θερμοθεραπεία;

Τα αποτελέσματα της θερμοθεραπείας, δηλαδή της χρήσης θερμών επιθεμάτων, είναι:

• Χαλάρωση και μείωση του μυϊκού σπασμού.
• Αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας των ιστών, με αποτέλεσμα την διεύρυνση των αρτηριών, αύξηση εισροής αίματος εντός των τριχοειδών και τελικά, αύξηση του μεταβολισμού.
• Επιτάχυνση της αποβολής των προϊόντων του μεταβολισμού (καματογόνες ουσίες).
• Αύξηση του Ο2 στην θερμαινόμενη περιοχή.
• Αύξηση της ικανότητας διάτασης των κολλαγόνων ιστών.
• Αύξηση των αντισωμάτων.
• Αύξηση των λευκοκυττάρων.
• Μείωση της δυσκαμψίας των γειτονικών αρθρώσεων.
• Γρήγορη απορρόφηση του οιδήματος.
• Μείωση του πόνου.
• Υποχώρηση των φλεγμονωδών φαινομένων. (Rulffs W.1982)¹

Σύμφωνα με τα παραπάνω και με την αποδοχή ότι η διαδικασία της φλεγμονής είναι απαραίτητη, συστήνεται η εφαρμογή πάγου στην οξεία και υποξία φάση. Εφαρμόζοντας (με τις απαραίτητες προφυλάξεις ) ξηρό πάγο ή παγωμένα επιθέματα, για 20 έως 25 λεπτά κατά μέσο όρο, ανάλογα με το είδος του τραύματος, τη μάζα και τον βαθμό της κάκωσης. (Fritzche I&W 1982)^1,2

Αντιθέτως, η θερμοθεραπεία κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται στη χρόνια φάση της φλεγμονής, για τα ευεργετήματα που αναφέρθηκαν, χρησιμοποιώντας διάφορες συσκευές όπως οι θερμοφόρες.

Ελπίζω με αυτό το μικρό άρθρο να μπόρεσα να απαντήσω χρηστικά στα αρχικά ερωτήματα.

Βιβλιογραφία

1. Αθλητική φυσικοθεραπεία Αθανάσιος Κίτσιος.
2. Εφαρμοσμένη Ηλεκτροθεραπεία, Ε. Φραγκοράπτης.

Γεωργακόπουλος Ευάγγελος

Φυσικοθεραπευτής